Αυτοματοποίηση οχημάτων: ζήτημα που αφορά τις επιχειρήσεις και όχι την τεχνολογία

Ο Zeljko Jeftic, επικεφαλής της παγκόσμιας καινοτομίας της IRU «πιάνει δουλειά». Εάν η επιχειρηματική πρόταση ευδοκιμήσει, η τεχνολογία θα αναλάβει όλα τα υπόλοιπα. Το ζητούμενο είναι να ψηφιοποιήσουμε στο μεσοδιάστημα τις διαδικασίες, ώστε να επωφεληθούμε από τις ευκαιρίες τη στιγμή που θα είναι βιώσιμες.  

Όλοι όσοι ασχολούνται με τις οδικές μεταφορές, έχουν γίνει μάρτυρες ορισμένων τεράστιων αλλαγών τα τελευταία χρόνια.

Ο τομέας της αυτοματοποίησης κινείται με γοργούς ρυθμούς και απ’ ότι φαίνεται είμαστε στα πρόθυρα να αντικρύσουμε τη μεταφορά των αγαθών μας όχι μόνο από αυτοκινούμενα φορτηγά αλλά και από μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) και συστήματα hyperloop. Βέβαια, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας.

Με το 90% όλων των τροχαίων ατυχημάτων να οφείλονται- έστω και εν μέρει-στον ανθρώπινο παράγοντα, η αύξηση στα επίπεδα αυτοματοποίησης μέσω των προηγμένων συστημάτων υποβοήθησης οδηγού ή της πλήρους αυτοματοποίησης θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ευπρόσδεκτα συμπληρωματικά στοιχεία.

Εκ πρώτης όψεως μπορεί να μοιάζει ότι η αυτοματοποίηση οχημάτων είναι κάτι εντελώς καινούριο, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι. Τα ραντάρ, οι κάμερες, τα συστήματα lidar, η υπολογιστική ισχύς, η μηχανική μάθηση και η τεχνητή νοημοσύνη έχουν ήδη εξελιχθεί σε τεράστιο βαθμό. Η αυτοματοποίηση οχημάτων ξεκίνησε δεκαετίες πριν, ωστόσο τα πρώτα μεγάλα βήματα έγιναν χάρη στο Πρόγραμμα Prometheus, «Πρόγραμμα για την ευρωπαϊκή κίνηση με την μεγαλύτερη απόδοση και πρωτοφανή ασφάλεια», το οποίο αναπτύσσει αυτοκινούμενα οχήματα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 υπό την ηγεσία του πρωτοπόρου στην αυτοματοποίηση οχημάτων, Έρνστ Ντίκμανς.

Τεχνολογικά επιτεύξιμο ή εμπορικά βιώσιμο;

Στα πρώτα χρόνια χρειαζόμασταν ένα βαν γεμάτο υπολογιστές για την πραγματοποίηση αυτοματοποιημένης οδήγησης, ωστόσο ο εξοπλισμός γρήγορα συρρικνώθηκε και τα οχήματα κατάφεραν να επιδείξουν εξαιρετικές επιδόσεις, όπως το παράδειγμα του αυτοκινούμενου οχήματος που ολοκλήρωσε τη διαδρομή Μόναχο- Οντένσε μετ’ επιστροφής καλύπτοντας 1758 χλμ. Το 95% αυτής της διαδρομής του 1995 καλύφθηκε από αυτοματοποιημένη οδήγηση! Ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα παραμένει εντυπωσιακό. Βέβαια και πάλι, με το να δείχνουμε απλά τί είναι εφικτό από τεχνολογικής άποψης, δεν δίνουμε πραγματικές λύσεις στην αγορά.

Δεν είναι η τεχνολογία αυτή που υπαγορεύει την εισαγωγή νέων υπηρεσιών. Αντιθέτως, κινητήριος δύναμή μας είναι η ευκαιρία να βελτιώσουμε τις σημερινές λειτουργίες και να κυριεύσουμε νέους τομείς.

Κι αυτό επιβεβαιώνεται από ορισμένες σύγχρονες τάσεις.

Το είδαμε αυτό με την OTTO της Uber όταν ολοκλήρωσαν την πρώτη αποστολή μπύρας πριν δύο χρόνια και την ανακήρυξαν ως την πρώτη καθημερινή εμπορική χρήση της αυτόνομης μεταφοράς.
Τράβηξε την προσοχή πολλών, ωστόσο δεν υπήρξε συνέχεια. Πάνω από δύο δεκαετίες μετά το πρόγραμμα Prometheus, αυτή η μεταφορά δεν αποτέλεσε τεράστιο τεχνολογικό επίτευγμα. Εντούτοις, αξιοσημείωτο είναι ότι μας έδωσε το έναυσμα να αναλογιστούμε τις υπηρεσίες μεταφορών του μέλλοντος.

Τελικά, η Uber αποφάσισε να ακυρώσει τα σχέδιά της για το σχεδιασμό αυτοκινούμενων φορτηγών οχημάτων και να εστιάσει στην αυτοματοποίηση των επιβατηγών Ι.Χ. Βέβαια, υπάρχει πλήθος άλλων εταιρειών από τη Σίλικον Βάλεϊ έως το Νέο Δελχί και από την Ευρώπη έως την Ασία που εργάζεται ακατάπαυστα πάνω στη αυτοματοποίηση των φορτηγών οχημάτων.

Ποιος πουλάει και ποιος αγοράζει;

Λίγες ημέρες πριν, με την προσοχή να έχει διαφύγει κατά πολύ από την ανακοίνωση της OTTO, συνέβη κάτι πολύ σπουδαιότερο. Η Volvo Trucks λάνσαρε την πρώτη αυτόνομη λύση μεταφοράς για λογαριασμό του Νορβηγικού ασβεστορυχείο Brønnøy Kalk AS. Η λύση αυτή θα αποτελείται από έξι αυτόνομα φορτηγά Volvo τα οποία θα μεταφέρουν ασβεστόλιθο σε ακτίνα πέντε χιλιομέτρων.

Δεν πρόκειται για αυτόνομο φορτηγό αλλά για μία αυτόνομη λύση μεταφοράς που προσφέρει ένα νέο επιχειρησιακό μοντέλο.

Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτό το πρώτο εγχείρημα είναι ένα από τα πολλά που θα ακολουθήσουν, με τους εδραιωμένους κατασκευαστές φορτηγών να παρέχουν τις λύσεις μεταφοράς άμεσα στους πελάτες μεταφορών όπως η  Brønnøy Kalk.

Άρα ποιοι θα είναι οι «μεταφορείς» του μέλλοντος;

Ας δούμε ως παράδειγμα έναν μεγάλο ναυλωτή, όπως IKEA, P&G ή Lufthansa. Σήμερα, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός μεταφορικών εταιρειών που κάνουν προσφορά ώστε να καλύψουν τις μεταφορές των προϊόντων από τους κόμβους και τους τερματικούς σταθμούς έως τις αποθήκες. Αυτό τυπικά αποτελεί ένα πιο προβλέψιμο περιβάλλον μεταφοράς με πολλές προκαθορισμένες και  γνωστές εκ των προτέρων διαδρομές και αρκετά χιλιόμετρα οδήγησης σε αυτοκινητόδρομους

Έως το 2030 οι εν λόγω αλλά και άλλοι ναυλωτές θα έχουν στη διάθεσή τους πολλούς «παρόχους μεταφορικών λύσεων» που θα στέλνουν προσφορές για τις ίδιες συμβάσεις μεταφοράς. Ποιοι θα μπορούσαν να είναι;

• Πολλαπλοί μεταφορικοί πάροχοι (όπως και σήμερα) 
• Αρκούντως εδραιωμένοι κατασκευαστές φορτηγών οχημάτων που θα προσφέρουν αυτοματοποιημένες λύσεις μεταφοράς
• Νέοι κατασκευαστές φορτηγών οχημάτων/ πάροχοι μεταφορικών λύσεων όπως είναι οι Tesla και Einride 
• Νεοσύστατες επιχειρήσεις, που αναπτύσσουν τεχνολογίες αυτοματοποιημένης οδήγησης για την επαναπροσαρμογή των φορτηγών οχημάτων όπως οι Embark και FluxAuto, οι οποίες θα μπορούσαν να εισαχθούν στον τομέα των υπηρεσιών μεταφοράς.
• Μεγάλες εφοδιαστικές εταιρείες οι οποίες έχουν τελειοποιήσει τη δική τους εφοδιαστική αλυσίδα και ενδεχομένως να θελήσουν να επεκταθούν και στην παροχή υπηρεσιών μεταφοράς. Η Amazon για παράδειγμα.
• Νεοεισερχόμενοι φορείς στην αγορά εργασίας τους οποίους δεν μπορούμε να προβλέψουμε σήμερα.

Τέλος, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει και κοινοπραξία αποτελούμενες από αυτά και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Τα φορτηγά έσβησαν...!

Θα πρέπει οι μεταφορικές εταιρείες να φοβούνται;

ΟΧΙ στο φόβο, ΝΑΙ στην ενημέρωση

Ο τομέας των μεταφορών αποτελεί μία από τις πιο ανταγωνιστικές βιομηχανίες. Κατά συντριπτική πλειοψηφία, οι στόλοι φορτηγών είναι μικροί. Παίρνοντας ως παράδειγμα τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, βλέπουμε ότι το 91% των στόλων αποτελούνται από έξι ή και λιγότερα φορτηγά οχήματα. Ο ανταγωνισμός στον κλάδο των μεταφορών ήταν πάντα έντονος και οι ρόλοι των εταίρων θα συνεχίσουν να εξελίσσονται και στο μέλλον. Ο ανταγωνισμός για τη διεξαγωγή διαφόρων αναθέσεων/ δραστηριοτήτων/ εργασιών είναι ιδιαίτερα επιθυμητός εφόσον όμως όλοι οι εταίροι ακολουθούν τους ίδιους κανόνες και κανονισμούς.
Η συνεχής εξέλιξη είναι η λύση για την εξασφάλιση της θέσης σου στην αγορά.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το ότι οι εταιρείες μπορούν όχι απλά να επιβιώνουν αλλά να ευδοκιμούν επιδεικνύοντας προσαρμοστικότητα είναι η CTS Group στην Ολλανδία. Ξεκίνησαν ως ναυλομεσίτες, αγόρασαν φορτηγά και έγιναν εταιρεία μεταφοράς. Μέσα από την συνεργασία τους με περίπου 500 εταίρους σε όλη την Ευρώπη έγιναν μέρος του δικτύου διανομής και εν τέλει εξελίχθηκαν οι ίδιοι σε κέντρο διανομής χάρη στην ιδιαίτερα αυτοματοποιημένη αποθήκη τους. Κάθε ένα από αυτά τα βήματα απαιτούσε και ένα καινούριο επιχειρησιακό μοντέλο. Μετέτρεψαν το ρόλο τους και πολλαπλασίασαν επί τέσσερα την ποιότητα των υπηρεσιών προς τους πελάτες τους μέσα σε 23 χρόνια!

Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρούμε στο μέλλον νέους οδηγούς για την επίτευξη συχνών και επαναλαμβανόμενων αναθέσεων μεταφορών, όπως είναι για παράδειγμα η οδήγηση εντός ορυχείου ή μεταξύ δύο τερματικών σταθμών. Στην περίπτωση αυτή, η αυτοματοποίηση θα είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη για να καλύψει το κενό των αναγκών στον τομέα των μεταφορών.

Όμως, αυτή η δουλεία γίνεται σήμερα από τους παρόχους μεταφορών οι οποίοι θα χρειαστεί να διερευνήσουν το μέλλον και να σκεφτούν ποια είναι η αναλογική τους αξία στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Προσλαμβάνοντας απλά οδηγούς οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν από και προς το σημείο Α και Β  δεν είναι η λύση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης. Χρειάζεται να παρέχουμε επιπλέον αξία στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Η περιπλοκότητα της πλειοψηφία των μεταφορών στον πραγματικό κόσμο, όπως μου το υπενθύμισαν πρόσφατα νέοι μεταφορείς και επαγγελματίες από διάφορες περιοχές, εκτείνεται πολύ πέραν της οδήγησης, επιτάχυνσης και στάθμευσης ενός φορτηγού οχήματος. Στις μεταφορές ζώων, επικίνδυνων υλικών ή υπερμεγέθων αγαθών  για παράδειγμα, τα αυτόνομα φορτηγά δε θα αποτελούν μία βιώσιμη λύση στο εγγύς μέλλον.

Τι γίνεται με τις δουλειές;

Η αυτοματοποίηση αυτής της εβδομάδας στέρησε έξι εργασιακές θέσεις οδηγών στην Brønnøy Kalk;

Στην πραγματικότητα, όχι! Σ’ αυτές τις μέρες όπου οι οδηγοί εκλείπουν και η βιομηχανία αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ανεύρεσης νέων επαγγελματιών, δε θα πρέπει να  θρηνολογούμε για μερικές «χαμένες» θέσεις εργασίας οδηγών σε ένα ορυχείο καθώς οι θέσεις αυτές είναι λίγες από τις πολλές μονότονες που μπορεί να βρει κανείς σ’ αυτόν τον κλάδο. Οι οδηγοί φορτηγών που μέχρι χθες μετέφεραν ασβεστόλιθο θα μπορέσουν να βρουν αλλού πιο ενδιαφέρουσες θέσεις εργασίας.

Τα αυτοκινούμενα φορτηγά της Volvo σε περιβάλλον ορυχείου αποτελούν ένα ευπρόσδεκτο συμπληρωματικό στοιχείο για τη βιομηχανία των μεταφορών αποδεσμεύοντας έξι εξειδικευμένους οδηγούς για πιο περίπλοκες εργασίες. 

Οι απαιτήσεις του κλάδου των μεταφορών προβλέπεται να αυξηθούν κατά 230% για τις εμπορευματικές μεταφορές από το 2015 έως το 2050 (κυρίως για τις χώρες εκτός ΟΟΣΑ), και, κατά την άποψή μου, η σταδιακή ενσωμάτωση της αυτοματοποίησης δε θα σταθεί ικανή να αντισταθμίσει αυτή την αύξηση παράλληλα με την εκτιμώμενη αύξηση της έλλειψης οδηγών. Συνεπώς, οι οδηγοί φορτηγών δε θα πρέπει να αισθάνονται απειλή για το ότι θα μείνουν χωρίς εργασία στο εγγύς μέλλον.

Βέβαια, για να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα και άποψη σχετικά με τα ενδεχόμενα σενάρια της αυτοματοποίησης οχημάτων, θα πρότεινα τη μελέτη της έκθεσης της ITF πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.

Επιπροσθέτως, όπως αυτό ισχύει και στους υπόλοιπους κλάδους, η αυτοματοποίηση δε θα αντικαταστήσει το ανθρώπινο δυναμικό καθώς θα συμπληρώσει περισσότερο τις ανθρώπινες εργασίες, αναλαμβάνοντας να φέρει εις πέρας τις απλές δουλειές που απαιτούν συνέπεια και ακρίβεια, δίνοντας την ευκαιρία στις ανθρώπινες να εξελιχθούν σε πιο περίπλοκες διεργασίες που απαιτούν συναισθηματική νοημοσύνη ή φαντασία.

Άρα, πώς θα μπορέσουν οι μεταφορείς να επιβιώσουν και να ακμάσουν στο μέλλον;

Από μία πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνα της IRU, αντιλαμβανόμαστε ότι πάνω από τα τρία τέταρτα (76%) των μεταφορικών εταιριών αναμένουν ότι τα αυτοματοποιημένα φορτηγά θα γίνουν μία βιώσιμη επιλογή μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ωστόσο αυτές οι ίδιες εταιρείες ίσως δεν μπορούν να προβλέψουν το κατά πόσο αυτό θα αλλάξει τη δουλειά τους και το τι θα χρειαστεί να κάνουν τώρα ώστε να προετοιμαστούν.

Εάν δραστηριοποίησε στον τομέα των μεταφορών, θα πρέπει προς το παρόν να δώσεις έμφαση στις ψηφιοποιημένες διαδικασίες και λειτουργίες. Θα πρέπει να αφήσεις πίσω σου το χαρτί, το χειροκίνητο σχεδιασμό, την έντυπη απόδειξη παράδοσης και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες της εφοδιαστικής αλυσίδας ώστε να γίνει δυνατή στο μεσοδιάστημα μία βελτίωση των υπηρεσιών και να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα. Και είναι γεγονός. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της IRU, το 65% των δραστηριοποιούμενων στις μεταφορές σχεδιάζουν να επενδύσουν στις νέες ψηφιακές υπηρεσίες στο εγγύς μέλλον ενώ η πρόσφατα δημοσιοποιημένη θέσης της IRU αναφορικά με την ψηφιοποίηση  συνοψίζει τις εργασίες της IRU προς την πραγματοποίηση αυτής της πρόθεσης.

Τέλος, οι εργαζόμενοι του κλάδου πρέπει να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά και να ακολουθούν τις νέες τάσεις καθώς και να συζητούν τις αλλαγές με τους πρωτοπόρους είτε αυτοί είναι άλλες μελλοντοστραφείς εταιρείες μεταφορών είτε κατασκευαστές οχημάτων και πάροχοι υπηρεσιών. 

Μία τέτοια ευκαιρία θα δοθεί στη διοργάνωση της IRU για τον Εφοδιασμό & την Καινοτομία που θα πραγματοποιηθεί μέσα στο 2019. Αυτή είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τη νέα γενιά ηγετών και επαγγελματιών του τομέα των μεταφορών οι οποίοι επιθυμούν οι εταιρείες τους να ευδοκιμήσουν στα επόμενα 10, 20 ή ακόμη και 30 χρόνια από σήμερα.

Κανείς δε μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια το μέλλον, όμως μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αυτό δε θα ευνοήσει όσους δεν προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Πηγή: IRU

Σημ.: Το άρθρο δημοσιεύτησε στην 100η έκδοση του περιοδικού "Supply Chain & Logistics" όπως επισυνάπτεται στην παρούσα ανάρτηση